نخبگان و دانشگاهیان عراقی قربانیان تجاوز و اشغالگری

- فلیسیتی آربوتنات (1)

چکیده:

در پی اشغال کشور عراق و توسعه ناامنی و بی ثباتی در این کشور، تاکنون صدها نفر از نخبگان و اساتید دانشگاه های عراق مورد شکنجه و ترور و قتل عام قرار گرفته اند. البته بسیاری معتقدند که نیروهای اشغالگر نیز به دلیل تمایل به حفظ اهدافشان و تدام حضور در این کشور، علاوه بر داشتن نقش مستقیم و غیر مستقیم در این قتل عام ها، هر گونه مخالفت با حضور نظامی شان را سرکوب می کنند. همچنین جنگ عراق به گسترش پدیده فرار مغزها نیز انجامیده است. نویسنده با اشاره به سوابق علمی و مطالعاتی تعدادی از این نخبگان عراقی، یادآور می شود که تاکنون پی گیری های قضایی در مورد شناسایی عوامل این اقدامات خشونت بار به هیچ نتیجه قابل ذکری دست نیافته و این در حالی است که اشغالگران در سایر حوزه های دانشگاهی نیز نظیر محتوای دروس و کتب درسی و استخدام کارکنان مراکز علمی و دانشگاهی نیز دخالت های گسترده ای می کنند.
دکتر محمد توکی حسین التلاکندی، دکتر امام یونس، دکتر جامور خماس، دکتر محمد واشد، پرفسور وجیه محجوب، پروفسور صبری البیاتی، پرفسور لیلا السعد، پرفسور منیر الخیر و پرفسور عماد سرسان، پرفسور محمد الراوی، پرفسور منیم الزرمی و دکتر علی النسل.
قتل عام هولناک نخبگان و اساتید برجسته عراقی که نام تعدادی از سرشناس ترین آنها در بالا آمده است، این تردید را به وجود آورده است که نیروهای اشغالگر، در پشت تعدادی از این اقدامات قرار دارند.
تخمین زده می شود که بین 250 تا 500 نخبه عراقی از زمان سقوط رژیم صدام حسین در سال 2003 میلادی تاکنون، کشته و یا ناپدید گردیده اند. در داخل این کشور نیز موجی از عصبانیت و خشم نسبت به این حملات وجود دارد و بسیاری از مردم معتقدند که این قتل عام ها جزیی از سیاست حساب شده ای است که درصدد نابود کردن افرادی است که علیه « اشغالگران» سخن می گویند.
یکی از دانشگاهیان نخبه عراقی که در سطح جهانی شناخته شده است ولی حاضر به افشای نام خود نیست، می گوید: « در سایه اشغالگری نیروهای آمریکایی و انگلیسی، دانشگاهیان عراقی از مشاغلشان برکنار گردیده اند و کشورشان در زیر گام های سیاست بیگانگان، در حال له شدن است. این مطلب در مورد زنان نخبه نیز صادق است، چرا که آنان در گذشته تقریبا نیمی از اساتید دانشگاه ها را در مؤسسات آموزش عالی عراق تشکیل می دادند، اما اینک از ترس جان خود، برای خروج از منازل خویش نیز در هراس هستند. تنها در سه سال گذشته، بیش از 200 نفر از اساتید سرشناس دانشگاه های عراق در این کشور ترور شده اند. البته بسیاری دیگر نیز مفقود شده و یا اخراج گردیده اند. عراق امروز از فرار گسترده مغزها رنج می برد که این وضعیت تا 20 سال آینده هم قابل جبران نخواهد بود. این یک آسیب بزرگ برای کشور عراق خواهد بود، چرا که بدون وجود نخبگان عراقی طبقه متوسط، ما شاهد به عرصه قدرت رسیدن نیروهایی متعصب و فرقه گرا و افراطی خواهیم بود، وضعیتی که اشغالگران هم به دنبال آن هستند.»
این شرایط یادآور دوره غیبت خبرنگاران مستقل در عراق در سال های 1990 تا 2003 میلادی و همزمان با تحریم های گسترده سازمان ملل متحد علیه این کشور است که آنان از ترس جان خود، از سفر به عراق خودداری می کردند.
البته تاکنون تحقیقات قابل استنادی نیز در زمینه شناسایی عاملان این ترورها صورت نگرفته است. اما مدارکی وجود دارد که نشان می دهد، تجاوزگران در پشت صحنه این قتل ها نقش داشته اند.
هنگامی که من در طول سال های تحریم در عراق بودم، یکی ازافرادی که با وی ملاقات کردم، یکی از پزشکان عضو کالج سلطنتی پزشکان بریتانیا بود. مسأله مورد توجه وی، گسترش سریع سرطان استخوان در عراق بود. وی مرا با وضعیت بیماران و خانواده هایشان و عدم دسترسی به حداقل امکانات درمانی به دلیل تحریم آشنا نمود. وضعیت بد اقتصادی نیز شرایط زندگی وی را مختل کرده بود. اما اینک نام وی در لیست اشاره شده در ابتدای این مقاله درج شده است.
در دوره 13 ساله تحریم، بسیاری از دانشگاهیان مجبور به ترک این کشور و زندگی در کشورهایی با ثبات بیشتر شدند. البته در آن دوره نیز عده ای معتقد بودند که این سیاست در راستای خالی کردن عراق از روشنفکران و نخبگانی صورت می گیرد که با سلطه گری آتی غرب مخالفند.
در دو دهه اخیر و در سایه تحریم اقتصادی و جنگ، این افراد با شکنجه، ترور، آدم ربایی و تهدید روبه رو بوده و در هر زمان و هر مکان، خود را در معرض خطر می دیده اند.
چندی پیش، مؤسسه حامی حقوق بشر « بروسل تریبیونال» لیستی از 134 استاد دانشگاه و پزشک قتل عام شده در عراق را منتشر نمود. در این لیست نام افرادی نظیر محمد توکی حسین ( یک دانشمند انرژی هسته ای )، امام یونس ( استاد هنر دانشگاه بغداد)، جامور خماس ( استاد هنر دانشگاه بصره )، محمد واشد ( استاد جهانگردی)، وجیه محجوب ( استاد فیزیک) و صبری البیاتی ( عضو هیأت علمی دانشگاه هنر بغداد) به چشم می خورد. همچنین باید بدانید که دو نفر از این افراد یعنی عماد سرسان و محمد الراوی، از اعضای انجمن پزشکان عراق بودند که هر دو عضویت کالج سلطنتی جراحان انگلستان را در اختیار داشتند. همچنین خانم لیلا السعد و همسرش منیر الخیرو، دو عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه موصل بودند که با هم زندگی کردند، با هم کار کردند و در نهایت با هم کشته شدند.
البته بسیاری معتقدند که این لیست کامل نیست، چرا که از زمان آغاز اشغال عراق تاکنون، تنها 80 نفر از اساتید دانشگاه بغداد، کشته شده اند و در همه این خشونت ها نیز چنین عنوان می گردد که ردپایی از مهاجمان بر جای نمانده است. اخیرا نیز چند متخصص کشاورزی که بر روی آثار بمباران ها بر روی محیط زیست کار می کردند، کشته شدند.
البته تجاوزگران معتقدند که این قتل عام ها به دلیل عضویت این نخبگان در حزب بعث روی می دهد، امری که این نخبگان تنها در جهت فراهم شدن فضای امن کار و تحقیق و تدریس، مجبور بودند به آن تن دهند.
روزنامه « گاردین » اخیرا گزارشی در مورد فیلم الایزمرلی، یکی از شیمیدانان برجسته عراقی منتشر نموده که وی از قربانیان تهاجم نیروهای آمریکایی در آوریل سال 2003 میلادی می باشد. وی جزو لیست 200 نفری افرادی بود که پس از سقوط صدام، از سوی اشغالگران جهت دستگیری اعلام شده بود. دلیل قتل وی هم تنها ملاقات با صدام عنوان گردیده بود، امری که تقریبا راه فراری برای آن وجود نداشت. نیروهای آمریکایی پس از دستگیری وی، او را به شدت شکنجه نمودند و پس از قتل وی، خانواده اش اعلام کردند که او به دلیل « سکته مغزی » فوت کرده است. اما یکی از منابع آگاه اعلام نمود که او از پشت سر هدف قرار گرفته و جمجمه سر وی نیز خرد شده بود.
از سوی دیگر، خبرگزاری « رویترز» در ژانویه گزارش داده که ساختمان جامعه اساتید مسلمان دانشگاه های بغداد که در جوار مسجد ام القراء فعالیت می کرد، از سوی نیروهای آمریکایی با خاک یکسان گردیده است. چرا که این جامعه سنی مذهب، خواهان خروج اشغالگران از عراق شده بود.
اما نکته حائز اهمیت در این میان این است که تاکنون هیچ یک از عاملان این فجایع انسانی و ترورها، محاکمه و مجازات نشده اند. هر چند در این میان، مقامات سازمان ملل، دولت های آمریکا و انگلستان و همچنین رهبران عرب مسئولند.
همچنین باید دانست که به دنبال سقوط رژیم صدام، 000/4 نفر از کارکنان دانشگاه های عراق نیز به دلیل اتهام عضویت در رژیم بعث، اخراج گردیده اند. هرچند آنان تنها به دلیل استفاده از فرصت های شغلی، تن به عضویت در این حزب حامی پان عربیسم داده بودند. البته به گفته یکی از اساتید عراقی، اشغالگران در سال های اخیر، حتی در مورد محتوای تدریس شده به دانشجویان نیز دخالت می کنند. ممنوعیت استفاده از نقشه های نشان دهنده مرزهای دولت فلسطین و تعطیلی مؤسسه مطالعات فلسطین در بغداد هم بخشی از همین اعمال فشارها می باشد.
اما صحبت های پایانی این استاد عراقی نیز شنیدنی است: « با وجود دارا بودن ثروت های مناسب در این کشور، ما هنوز هم از کتاب های دهه هشتاد میلادی و جزوات و کتاب محدود آورده شده از خارج عراف جهت تدریس استفاده می کنیم ... و اینک که میلیون ها دلار جهت ساخت زندان های جدید در عراق و 3/1 میلیارد دلار هم جهت تأمین امنیت در این کشور سرمایه گذاری می شود، حتی یک دلار هم برای تهیه کتاب، میز و صندلی و یا گسترش آموزش عالی در این کشور اختصاص نیافته است.»

پي نوشت:

1. Felicity Arbuthnot : کارشناس مسایل عراق و نویسنده ی مشترک دو کتاب در زمینه کشتار کودکان عراقی و زندگی روزمره مردم در شهر بغداد.

منبع:www. Timesonline.co.uk

تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله